Wypalenie zawodowe

Od kilku miesięcy dużo mówi się o dobrostanie pracowników. Jednocześnie pojawia się temat wypalenia zawodowego.

Z tego artykułu dowiesz się między innymi:

– czym jest wypalenie zawodowe,

– jakie są jego przyczyny i objawy,

– jak firmy mogą diagnozować wypalenie zawodowe,

– co firma może zrobić dla pracowników dotkniętych wypaleniem zawodowym.

Zapraszamy do lektury!

Wypalenie zawodowe (ang. burnout) to zespół emocjonalnych i społecznych cech, które pojawiają się w wyniku długotrwałego stresu, a także zmęczenia psychicznego i fizycznego oraz są ściśle związane z wykonywaną pracą.

Według różnych badań wynika, że niemal co czwarty Polak ma wypalenie zawodowe. Oznacza to, że w 10-osobowym zespole, statystycznie 2 osoby czują się wypalone zawodowo i nie wykonują swoich obowiązków na miarę swoich możliwości.

Dane z całego świata są alarmujące. W styczniu 2022 roku WHO wpisało „burnout” do międzynarodowej klasyfikacji chorób i problemów zdrowotnych (ICD-11). Co istotne, wypalenie zawodowe nie jest jednostką chorobową! Natomiast jego wpływ na zdrowie pracownika jest niepodważalne. Syndrom wypalenia zostało umieszczone przez WHO w sekcji 24, z kodem QD85.

Wypalenie zawodowe może dotknąć każdego, ale można wyodrębnić osoby, które są bardziej na nie narażone.

Najczęściej wskazuje się na osoby:

• pracujące z ludźmi, pracujące w stałym stresie,
• z wysokim poziomem empatii, perfekcjoniści, pracoholicy,
• na stanowiskach o wysokiej odpowiedzialności.

Co ciekawe, burnout częściej dotyka osoby, które na początku pracy na danym stanowisku były wyjątkowo zmotywowane, aktywne, osiągały świetne wyniki.

Czynniki wpływające na pojawienie się wypalenia zawodowego nie są takie same dla każdego.

Najczęściej wymieniane przyczyny to:

• nadmierny stres,
• szeroki zakres obowiązków i odpowiedzialności,
• przeciążenie pracą,
• praca pod presją czasu i wyników, które są trudne lub niemożliwe do zrealizowania, w danych warunkach,
• brak możliwości rozwoju,
• niewystarczająca gratyfikacja,
• perfekcjonizm, nadmierna ambicja,
• trudności w radzeniu sobie ze stresem i niepowodzeniami,
• zbytnia wrażliwość,
• negatywna atmosfera w miejscu pracy,
• konflikty ze współpracownikami,
• przesadna rywalizacja w zespole czy dziale,
• zbyt mała asertywność.

Najczęstsze objawy, które powinny zwrócić uwagę managera to:

• ciągłe zmęczenie, popełnianie prostych błędów, większa podatność na infekcje, zaburzenia snu,
• brak chęci do działania, pesymizm, brak inicjatywy (szczególnie jeśli wcześniej było jej dużo),
• chwiejność emocjonalna, poczucie bezradności,
• obniżenie wydajności, absencja w pracy, kłopoty z zarządzaniem czasem i obowiązkami, niekończenie rozpoczętych zadań,
• konflikty ze współpracownikami.

Niezależnie od tego czy już widzimy osoby z wypaleniem zawodowym czy jest ten temat nie dotyczy naszej firmy, dobrze jest przygotować się do tego tematu.

Warto wprowadzić regularne, ogólnofirmowe badania nastrojów pracowniczych, pod kątem wypalenia zawodowego. Wyniki badań powinny pokazać sytuację panującą w firmie, pokazać zagrożone wypaleniem osoby czy zespoły. Poza tym kluczowe jest zaangażowanie managerów i kierowników. To oni znają swoich pracowników, są z nimi w stałym kontakcie. Managerowie powinni być pierwszymi, którzy zaobserwują pierwsze objawy, i zasygnalizują problem osobom odpowiedzialnym za dobrostan pracowników.

Czy manager może samodzielnie postawić diagnozę?

Zanim nałożymy na managerów obowiązek monitorowania samopoczucia pracowników, warto ich przeszkolić z tego, co i jak mają obserwować. Przydatne mogą być warsztaty z komunikacji, tak aby potrafili rozmawiać z pracownikami na tematy trudne i zahaczające o kwestie prywatne.

Wprowadzając badania i rozmowy z pracownikami, należy przede wszystkim wytłumaczyć, czemu mają służyć te ankiety i rozmowy. Trzeba stale podkreślać, dlaczego zależy nam na szczerych odpowiedziach i otwartości.

Warto pamiętać, że atmosferę zaufania, otwartości i szczerości budujemy każdego dnia. Zaufanie jest kluczowe, aby rozmowy i odpowiedzi naprawdę były wartościowe, a pracownicy chcieli dzielić się tym, jak naprawdę czują się w pracy.

Większość objawów wypalenia zawodowego jest podobna do objawów depresji, dlatego diagnoza postawiona przez managera może być błędna i po prostu szkodliwa.

Dobrze jest też mieć przygotowane rozwiązania problemu wypalenia zawodowego.

Jeśli wyniki badań czy rozmów pokażą, że jest problem burnout’u wśród pracowników, trzeba wdrażać rozwiązania. Pracownicy, muszą mieć poczucie, że ich szczerość opłacała się i że jest szansa na zmiany.

To, co firma może zrobić dla pracownika, który jest wypalony, to przede wszystkim nie zostawiać samego z tym tematem.

Z drugiej strony, rozmawiać z pracownikiem i działać adekwatnie do skali, pomagać mu w zależności od potrzeb.

Działania, które można wdrożyć w firmie niemal od razu:

• przyjrzenie się atmosferze panującej w firmie; zakresowi obowiązków, odpowiedzialności pracowników,
• zastanowienie się, czy cele stawiane pracownikom są realne, czy są motywujące. Czy są do osiągnięcia przy pewnym (umiarkowanym) nakładzie wysiłku? Czy są jak marchewka na kiju – czyli teoretycznie cel jest w zasięgu pracownika, ale nigdy nie udaje się go zrealizować w 100%?

Dodatkowe działania, nastawione na pracownika:

• spotkania z psychologiem dla całej firmy/ działu/ zespołu – tematy związane z radzeniem sobie ze stresem, motywacją, odpoczynkiem,
• finansowanie lub współfinansowanie w terapii indywidualnych, poszczególnych pracowników
• organizowanie sesji terapeutycznych dla całych zespołów
• zmiana zakresu obowiązków, przydzielenie innych zadań czy projektów
• urlop sabatyczny (sabbatical) – dłuższy urlop pracownika

 

Wsparcie psychologa jest niezwykle istotne. Przede wszystkim ważna jest diagnoza, aby pracownik wiedział, z czym się mierzy. Czy jest to wyczerpanie, czy może stany depresyjne lub wręcz depresja?

Jeśli jest to wypalenie zawodowe, podczas terapii pracownik będzie mógł wypracować reakcje obronne na ten stan. Już samo odkrycie i uświadomienie sobie, dlaczego działamy w konkretny sposób, pozwala na dużo bardziej świadomą pracę z własnymi zasobami. Po dobrej terapii pracownik powinien dużo lepiej radzić sobie ze stresem, z komunikacją ze współpracownikami czy być bardziej asertywny.

Urlop sabbatical to inaczej dłuższy niż ustawowy, urlop dla pracownika. Z założenia pracownik ma przeznaczyć ten czas na wypoczynek, regenerację i zerwanie z rutyną, która jest w życiu, kiedy pracownik jest aktywny zawodowo. To rozwiązanie jest coraz częściej wdrażane przez firmy jako benefit dla pracowników.

Jakie formy sabbatical’u najczęściej są wprowadzane:

– dla pracowników pracujących określony czas w firmie (na przykład powyżej 5 lat),

– płatny lub bezpłatny,

– trwający od kilku miesięcy do roku*.

 

*czas sabbatical’u jest indywidualnie ustalany w firmach. Są firmy które oferują nawet 2-letni urlop sabatyczny.

Można. To rozwiązanie nie musi być powiązane jedynie z wypaleniem zawodowym. Urlop regeneracyjny pozwala pracownikowi na spędzenie dłuższego czasu na robieniu rzeczy, na które normalnie nie ma czasu. To czas na odkrycie nowych zainteresowań lub powrót do starych hobby. Może być to po prostu jako forma bonusu, docenienia pracownika i podziękowanie mu za dłuższe i efektywny czas pracy w naszej organizacji.

Jeśli pracownik boryka się z wypaleniem zawodowym, wsparcie psychologa podczas urlopu pomoże pracownikowi w powrocie do swoich obowiązków i spojrzenie na pracę w nowym świetle.

Najważniejsze działania, która powinna zrobić firma udzielająca sabbatical’u pracownikowi:

• ustalenie jasnych zasad i zakomunikowanie ich pracownikom,
• przygotowanie przestrzeni do przekazania obowiązków. Trzeba zdecydować czy zatrudniamy osobę na zastępstwo, czy można rozdysponować obowiązki na kilka osób,
• wstrzymanie kontaktów z pracownikiem będącym na urlopie regeneracyjnym. Procesy powinny być tak ustawione, aby nie było potrzeby komunikowania się z pracownikiem w sprawach związanych z pracą.

W tym roku, na takim urlopie była jedna osoba.

Staż pracy: 10+ lat.

Długość oferowanego urlopu: 12 tygodni. Wykorzystane zostało 10 tygodni. Osoba mogła sama zdecydować o długości urlopu, jednak nie mógł trwać on krócej niż 8 tygodni.

Urlop sabatyczny w Infolet jest częściowo płatny (pierwsze 8 tygodni, kolejne 4 tygodnie są bezpłatne).

Niebawem na naszym blogu pojawi się case z testowego wdrożenia projektu.

Kto jest najbardziej narażony na wypalenie zawodowe?

Wypalenie zawodowe może dotyczyć każdego. Jednak częściej dotyczy osób które długotrwale pracują w dużym stresie, są przeciążone obowiązkami oraz odpowiedzialnością. Dodatkowo ich praca jest wyczerpująca, monotonna, nudna i kiedy nie widać efektu końcowego.

Czy wypalenie zawodowe się leczy?

Tak, wypalenie zawodowe można wyleczyć dzięki terapii z psychologiem. Czasem jednak konieczna jest zmiana obowiązków, stanowiska pracy bądź w ogóle pracodawcy.

Czy można wziąć L4 na wypalenie zawodowe?

W różnych źródłach można przeczytać, że od 2022 lekarz może wystawić zwolnienie z powodu wypalenia zawodowego. Sprawa jest jednak dyskusyjna. Ponieważ wypalenie zawodowe nie jest jednostką chorobową, takie L4 może być zakwestionowane przez ZUS.